"Miasteczko" Joanny Szpak Ostachowskiej

Miasteczko
"Wychowałam się w miasteczku jakich wiele. Rynek, kilka odchodzących od niego uliczek, kościół, targ. Tu toczy się życie. Ale wystarczy odejść kilka kroków w bok, by znaleźć się w przestrzeni emanującej inną energią. Przestrzeni niepokojącej i pociągającej zarazem. Zaniedbane domy. Łuszcząca się farba. Zarośnięte ogrody. Bezruch i pustka. To jest to, co widzę. A na co patrzę?

Ulica mojego dzieciństwa była jedną z ulic getta. Stłoczono w nim w czasie wojny około dziewięciu tysięcy Żydów. Część z nich zginęła na miejscu, większość wywieziono do obozu zagłady w Treblince. W „moim" miasteczku ludność żydowska przed wojną stanowiła sześćdziesiąt procent społeczności. Niby to już historia: wojna, Polacy, Żydzi, Niemcy, Zagłada. Nienawiść, obojętność, czasem bohaterstwo. Przejęcie mienia, wstyd i na końcu milczenie. Pamięć/niepamięć.

Na starym żydowskim domu znajduję zatarty napis: „przestrzeń daje nam znaki, mówi do nas prostymi (...), nie dosłownie (...), dajmy jej to, czego chce". Nie da się przestrzeni zmienić w muzeum, ale tylko ona pozostaje widocznym śladem po nieobecnych sąsiadach.

Ten cykl przedstawia pożydowską przestrzeń w polskich miasteczkach. Jest próbą jej odczytania. Pokazuje to, co namacalne i powtarzalne w polskim krajobrazie. Usiłuje też oddać to, co unosi się w powietrzu.

Wszystkie zdjęcia zostały wykonane w latach 2018-2020 na obszarze dawnych gett w polskich miasteczkach na terenie Generalnego Gubernatorstwa, obejmującego dzisiejsze województwa: mazowieckie, świętokrzyskie, lubelskie, małopolskie i podlaskie. W trakcie akcji „Reinhardt", trwającej na tych terenach i w Okręgu Białostockim od połowy marca 1942 do października 1943 roku, zamordowano blisko dwa miliony Żydów, którzy zginęli w czasie rozstrzeliwań, pacyfikacji, deportacji oraz w komorach gazowych obozów zagłady.

Za mną 62 podróże, przede mną jeszcze kilkaset."

Projekt był prezentowany podczas sekcji ShowOFF Miesiąca Fotografii w Krakowie w 2020 r. Kuratorką wystawy jest Joanna Kinowska.

Ekspozycja jest współfinansowana przez miasto Zamość. W ramach wystawy, przy współpracy Centrum "Synagoga" Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, odbędą się warsztaty fotograficzne.

Joanna Szpak Ostachowska (1976), fotografka, absolwentka polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, trenerka umiejętności społecznych. Autorka photobooka „Chwasty". Studentka Programu Mentorskiego Sputnik Photos (2019/2020). Laureatka sekcji ShowOff Miesiąca Fotografii w Krakowie (2020). Laureatka konkursu „Miejsca Codzienności" – Archiwum Życia Codziennego, Galeria Miejska Arsenał, Ostrov (2019). Finalistka konkursu IGPOTY 2017. Pokazywała swoje prace w ramach akcji "Wystaw się w CSW", CSW Toruń, 2015 i na "Photo Art Festival" w Bielsku-Białej (2019). Publikuje w prasie (Warsaw Insider, Kukbuk, Ładne Bebe, Szeroki Kadr). Najbardziej lubi pracować w rytmie długotrwałych projektów. Mieszka w Warszawie.