"Uścisk Persefony" w najbliższy piątek Ratuszu

Zawsze, gdy krwawi, po trochu umiera. Kiedyś była Korą, dziewczyną, panną, córką, obietnicą blasku i ciepła. Teraz jest kimś innym, wyrwaną z ramion matki, uprowadzoną do podziemi, wędrującą przez lodowe pustkowia. Przechodzi ją dreszcz. Stoi na progu kobiecości i próbuje owocu, który wiąże ją z ciemnością. Staje się Persefoną, silniejszą, ale i bardziej smutną. Wie, że jej odmienione życie zamknie się w cyklu tęsknoty. Zysk i strata, zakwitanie i obumieranie, rozwój i rozpad, życie i śmierć, a potem znowu życie i znowu śmierć. W tym samym czasie, gdy samotna Demeter wędruje przez nocne ogrody, wykorzeniona przez odejście Kory przyroda zamiera. Obie kobiety tęsknią za sobą, ale tylko jedna z nich czuje silny związek z przeszłością. Córka musiała wykonać kolejny krok. Na chwilę powróci, by potem znowu odejść, bo przecież i ona zostanie kiedyś matką.

„Uścisk Persefony” jest symboliczną eksploracją związku matki i córki. Splot subtelnych i bolesnych relacji znajduje odzwierciedlenie w antycznym micie, ale projekt opowiada przede wszystkim o przyrodzonej odwadze kobiet, o dwoistej naturze młodości i wieku dojrzałego, o więzi między pokoleniami. Pokazuje jednak, że te więzi należy kiedyś zerwać w imię niezależności i osobistego doświadczenia.

„Persefona i Demeter. Córka i matka. Ta pierwsza, zwana także Korą, jest w mitologii greckiej boginią Podziemi. Druga to bogini upraw, zbóż, urodzaju. Obie nierozerwalnie związane, nawet w chwili rozłąki. Czy dobrze pamiętamy ten mit? Porwanie Persefony do krainy umarłych przez Hadesa. Tułaczkę zrozpaczonej Demeter i świat pogrążony w smutku zimy. Lekkomyślnie spożyty przez uprowadzoną dziewczynę owoc granatu, które wiąże ją z Podziemiami. Wreszcie wyrok Zeusa, by Persefona dzieliła życie między dwa światy. By co roku wracała do matki, przynosząc wiosnę, a potem odchodziła. I tak bez końca. Zastanawiam się czy historia Demeter i Persefony faktycznie jest tylko opowieścią o cykliczności natury, jak tłumaczono nam w szkole. Może zbyt wiele tekstów kultury poznajemy zbyt wcześnie. Później czyta się je inaczej. O relacjach matek i córek mówi się sporo, ale najczęściej zamyka się je w schematycznych ujęciach. Czy nie lepiej pozwolić tym opowieściom wybrzmieć, posłuchać ich, przemyśleć?

Zatrzymajmy się więc. Popatrzmy na prace artystek z Kolektywu DJAM bez gotowych interpretacji. Fotografki przyglądają się sobie, swoim matkom, swoim córkom. Ich zdjęcia powstawały z potrzeby zapisania wspólnych chwil albo odreagowania codziennych sytuacji; niektóre były też pomyślane jako część innych projektów. Niejednokrotnie skupiają się na intymnych momentach, dotykają sfery tabu albo wrażeń spychanych na margines, trywializowanych, wymagających dopowiedzenia.

Ta opowieść o Persefonie jest nie tylko o relacjach między kobietami. Jest o dynamice i zmianie, o stereotypach i rolach, o zerwaniach i wyzwoleniach, o młodości i starości, o byciu pomiędzy. Jest wielopoziomowa, bo mówi o kochaniu i o braku zrozumienia, o negocjowaniu wolności, o stawaniu się sobą i stawianiu granic. Te zdjęcia krzyczą i wzruszają.” Joanna Kinowska

Agnieszka Nowacka-Witczak – fotografka, komercyjne zlecenia z zakresu fotografii portretowej oraz rodzinnej łączy z autorskimi projektami. W pracy artystycznej koncentruje się na badaniu relacji wewnątrz własnej rodziny, podejmuje również tematy związane z upływem czasu. Absolwentka Akademii Fotografii i programu mentorskiego Fundacji Pix.house. Jest współzałożycielką i członkinią dwóch kolektywów artystycznych – Kolektywu DJAM oraz TiT Kolektyw. Mieszka w Warszawie.

Dorota Raczyńska w wieku sześciu lat odkryła w szafie efekt camera obscura. Ta naturalnie powstała magia spowodowała, że element tajemnicy często zawarty jest w jej pracach. Dorota, jako artystka wizualna, pracuje nad projektami z pogranicza fotografii i grafiki oraz reportażami połączonymi z fotografią kreacyjną. Jest absolwentką Wydziału Artystycznego UMCS w Lublinie, Warszawskiej Szkoły Fotografii oraz programu mentorskiego Sputnik Photos oraz Fundacji Pix.house. Laureatka Nagrody Dyrektora Centrum Sztuki Współczesnej Wystaw się w Toruniu w 2023 r. Współzałożycielka i członkini Kolektywu DJAM. Mieszka w Warszawie.

Joanna Szpak-Ostachowska – fotografka, nauczycielka fotografii, ogrodniczka. Absolwentka polonistyki i animacji kultury Uniwersytetu Warszawskiego oraz programu mentorskiego Sputnik Photos. Autorka książki fotograficznej Chwasty, nagrodzonej w konkursie Fotograficzna Publikacja Roku 2020. Laureatka sekcji ShowOFF Miesiąca Fotografii w Krakowie (2020), gdzie pokazywała cykl Miasteczko oraz konkursu IGPOTY (Londyn, 2017) oraz Miejsca codzienności Galerii Arsenał i Ostrov (Poznań, 2019). Jej prace z cyklu Części wspólne zostały zakupione do zbiorów fotografii współczesnej Muzeum Warszawy (2022). Wystawiała swoje prace na wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych. Prowadzi autorskie zajęcia fotograficzne W cyklu fotografii w Służewskim Domu Kultury w Warszawie. Członkini Kolektywu DJAM.

Joanna Tyczyńska – fotografka i redaktorka. Studiowała dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Uczestniczka III edycji Jastrzębskiej Szkoły Fotografii Dokumentalnej. Pracowała jako fotoedytorka, redaktorka i sekretarz redakcji w miesięcznikach wnętrzarskich i podróżniczych. Współpracowała m.in. z Voyage i Podróżami, gdzie opublikowała (wraz z mężem Piotrem Tyczyńskim) ponad 100 materiałów ze świata. Działa na styku fotografii i słowa. Realizuje długoterminowe projekty osobiste. Współzałożycielka i członkini Kolektywu DJAM. Mieszka w Warszawie.

Marta Wojnarowska-Olszewska – architektka krajobrazu i wnętrz, fotografka. Angażuje się w pracę nad projektami długoterminowymi. Korzysta z różnych technik i środków wyrazu, dostosowując je do wybranych przez siebie metod opowiadania historii. Studiuje w Instytucie Fotografii Twórczej w Opawie w Czechach. Jest absolwentką programu mentorskiego Sputnik Photos oraz Fundacji Pix.house. Laureatka sekcji ShowOFF Miesiąca Fotografii w Krakowie w 2024 r. Współzałożycielka i członkini kolektywu DJAM. Mieszka pod Warszawą.

Wystawa zorganizowana dzięki wsparciu finansowemu Miasta Zamość.